Her çocuğun kendine özgü bir büyüme süreci olduğunu tekrar hatırlatıyor, bu dönüm noktalarının çocuğunuzu ve sizi bekleyen süreç hakkında genel bir fikir vermesini ve bir problem olabileceğini düşündüğünüzde dışarıdan profesyonel destek aramanız konusunda yardımcı olmasını umuyoruz.
Doğum - 6 Ay
- Fiziksel Gelişim
- Objeleri kısa süreliğine de olsa tutabilir, objelere uzanabilir.
- Karnının üzerine yatarken kafasını, göğsünü kaldırabilir.
- Hareket eden nesnelere ya da yüzlere tepki vermeye başlar.
- Bu dönemin sonuna doğru objeleri tanımlayabilmek için onların hareketlerinden ziyade şekil, renk ve dokularını kullanmaya başlar.
- Bilişsel Gelişim
- Yetişkinlerin surat ifadelerini o anda ya da daha sonrasında taklit etmek için uğraşır.
- şans eseri sergilediği davranış ilginç ya da memnuniyet veren sonuçlara sebep olduysa o davranışı tekrarlar.
- Dikkati giderek daha etkili ve esnek hale gelmeye başlar.
- Kendi adını öğrenir ve adı söylendiğinde tepki verir.
- Hafızasının gelişmeye başladığını gösterir; bakım veren kişinin onu beslemek için hazırlandığını gördüğünde susar.
- İnsan yüzlerine karşı hassasiyet geliştirmeye başlar, tanıdık ve yabancı yüzleri ayırt edebilir. Zamanla asıl bakım veren kişinin yüz özelliklerini tanımaya başlar.
- Dil Gelişimi
- Ses tonunu yükseltip alçaltabilir.
- Dönemin sonuna doğru Türkçe'de agulamak olarak da geçen bebekçe dili konuşmaya başlar. Herhangi bir anlamı olmayan bu sesler daha çok b ve p harflerini içerir.
- Onun için nesnelerin isimlerini söyleyen, nesnelere işaret eden bakım vereni ile arasında ortak bir dikkat süreci oluşur. Araştırmalar ortak dikkatin gelişmesinin dil gelişimi ile yakından ilgili olduğunu söylüyor. Objeler aracılığı ile kurulan ortak dikkat, çocuğun nesneler ile nesnelerin isimlerini eşleştirmesine fayda sağlıyor.
- Sosyal ve Duygusal Gelişim
- İnsanların onunla oynaması hoşuna gider ve bu durum kesintiye uğradığında hoşnutsuzluğunu belli edebilir.
- Birinin bir davranışına (ses çıkarması, gülmesi) karşılık olarak gülmesi anlamına gelen sosyal gülümseme adı verilen davranışı göstermeye başlar.
- Pozitif ve negatif duyguları surat ifadeleri ya da ses tonları yardımıyla ayırt etmeye başlar.
- Bakım vereni ile daha çok etkileşime girer; ona daha çok gülümser ve onunla daha çok iletişim kurmaya çalışır.
- Ağladığında sorun çözüldükçe güvende hisseder ve bu sayede ana bakım vereni ile arasında bağlanma oluşmaya başlar.
- Fiziksel Gelişim
- Yardım almadan oturabilir, emekleyebilir.
- Ayağa kalkmak için kendini zorlar, eşyalara tutunarak ya da birinin desteğiyle yürüyebilir. Birçok çocuk, ilk adımlarını ilk yaşına girdiği sıralarda atar.
- Giderek yetişkinler gibi bir uyku düzeni edinmeye başlar.
- Bilişsel Gelişim
- Saklanan bir objeyi kolaylıkla bulabilir.
- Bir nesnenin adı söylendiğinde onun olduğu resme bakar.
- Kasıtlı ve bir amaç içeren davranışlar sergilemeye başlar.
- Objeleri amaçları doğrultusunda kullanabilir.
- Dil Gelişimi
- Bu dönemin sonuna doğru istediği şeyi ifade etmek için elini, kolunu kullanabilir veya ona doğru yönelebilir.
- Anlamsız hecelerin yanı sıra "anne, baba" gibi anlamlı sesleri çıkarabilir, heyecanınızı fark ettiğinde bu kelimelerin bir şey ifade ettiğini düşünebilir. Bu süreçte söylediklerine cevap vermek ya da sorular sorup cevap beklemek çocuğun iletişimin iki taraflı olduğunu öğrenmesine katkı sağlar.
- Sosyal ve Duygusal Gelişim
- Gülümsemelerin sayısında ve ifade ettiği anlamda bir artış olur.
- Öfke ve korku duygularının yoğunluğunda artış olur.
- Yabancı korkusu (stranger anxiety) ve ayrılma kaygısı (separation anxiety) oluşmaya başlar.
- Keşfetmek istediğinde bakım veren kişiyi güvenli alan olarak görür.
- Sosyal referans alma (social referencing) davranışını gösterir. Sosyal referans alma davranışı bebeğin karşı karşıya kaldığı durumlarda kendi davranışını regüle edebilmek için bir yetişkinin o duruma verdiği tepkileri kullanmasına deniyor. Bu davranış, bebeklerin dünyayı anlamlandırmaya çalışırken kullandığı başlıca mekanizmalardan biridir.
- Fiziksel Gelişim
- Tek başına yürüyebilir.
- Koşmaya ve zıplamaya başlar.
- Küçük objeleri rahatlıkla kullanabilir.
- Bilişsel Gelişim
- Taklit etme bu dönemdeki öğrenme sürecinin önemli bir parçasıdır. Birinci yaşında olduğu gibi objeleri sadece tutmak yerine onları kullanıyormuş gibi yapabilir (tarağı saçına sürmesi vb.). Gündelik hayatta sıklıkla gerçekleşen basit eylemlerin olduğu -mış gibi oyunları (evcilik vb.) oynayabilir.
- Objeleri renklerine ya da şekillerine göre sınıflandırabilir.
- Görüş alanı dışındayken saklanan nesneleri bulabilir.
- Dil Gelişimi
- Kullandığı kelimelerin sayısı giderek artar. Bu dönemdeki dil gelişiminde diğer dönemlere kıyasla daha büyük oranda bir çeşitlilik görülür. Bazı çocuklar mizaçları gereği diğerlerinden daha çok konuşabilir, daha çok konuşan çocuklar daha zekidir gibi bir genellemeden kaçınmak gerekir. Oldukça sessiz görünen çocuklar da konuşkan çocuklar kadar kelime bilgisine sahip olabilir.
- İki kelimeyi yan yana kullanabilir ya da bir kelime ve jesti birleştirebilir.
- Sosyal ve Duygusal Gelişim
- Diğer insanlardan ayrı olduğunu fark eder ve bu doğrultuda benlik bilinci gerektiren duyguları (utanç, suçluluk, gururlanma vb.) hisseder.
- Bakım vereninin yokluğu ile daha iyi başa çıkmaya başlar, ayrılma kaygısı azalır.
- Kendi fotoğrafını fark edebilir. Bu dönemin sonuna doğru kendinden adıyla ya da zamir kullanarak bahseder.
- Başkalarının davranışlarını taklit edebilir.
- Fiziksel Gelişim
- Bebeklik dönemine göre kilosunda ve boyundaki artış hızı daha yavaştır.
- Dengesi gelişir, yürüyüşü akışkan, düzgün bir hale gelir. Yürürken büyük bir oyuncağı ya da birden fazla oyuncağı taşıyabilir.
- Sekebilir, zıplayabilir, üst vücudunu kullanarak nesneleri fırlatabilir ya da yakalayabilir.
- Bilişsel Gelişim
- Sosyodramatik oyunların (çocuğun başka roller üstlenerek oynadığı oyunlar) oynanma sıklığında artış olur ve oyunlar daha kompleks hale gelir.
- Sayıları öğrenebilir.
- Tanıma hafızası gelişir.
- Dil Gelişimi
- Basit yönergeleri takip edebilir.
- Konuşma sırasında duyduğu kelimeleri tekrar edebilir.
- Aşina olduğu kişilerin, objelerin ve bazı vücut bölümlerinin isimlerini söyleyebilir.
- Sosyal ve Duygusal Gelişim
- Yetişkinlerin ve diğer çocukların davranışlarını taklit eder.
- Diğer çocukların kendine eşlik etmesine karşı aşırı heveslidir.
- Karşı koyan davranışlar göstermeye başlar, bağımsız davranma isteği artar.
- Fiziksel Gelişim
- Gün içinde uyumaya ihtiyaç duymayabilir.
- Tek ayak üstünde sekebilir, merdivenleri destek almadan çıkıp inebilir.
- Makas kullanabilir, insan vücudunu 2-3 parça halinde çizebilir. Daireler ve kareler çizebilir.
- Bilişsel Gelişim
- Saymanın mantığını anlayabilir, ona kadar saymayı öğrenebilir.
- Bazı renklerin adını öğrenir.
- Dikkatini daha uzun süre bir olaya verebilir.
- Zaman algısı gelişir.
- Bir hikayenin belli bölümlerini hatırlayabilir.
- Dil Gelişimi
- Bazı dil bilgisi kurallarını öğrenir, bildiği kuralları dildeki istisnalara da uygular.
- Yabancı insanların da anlayabileceği bir açıklıkta konuşabilir.
- Hikayeler anlatabilir.
- Sosyal ve Duygusal Gelişim
- Kendisini, gözlemlenebilen özellikleri ve belli duyguları aracılığı ile tanımlamaya başlar.
- Diğer çocuklarla etkileşimi artar, ilk arkadaşlıklarını hoşuna giden oyunlar ve oyuncak paylaşımı üzerinden kurmaya başlar.
- Sorunların çözümü konusunda uzlaşılabilir. Duygusal regülasyonu gelişir.
- Aşina olmadığı birçok görüntünün "canavar, öcü" olacağını düşünür. Gerçek olmayan ile gerçeği ayırmakta zorlanır.
- Fiziksel Gelişim
- Süt dişleri dökülmeye başlar.
- Atma ve yakalama davranışları olgunlaşmıştır.
- Ayakkabılarını bağlayabilir. Yardım almadan üzerini değiştirebilir.
- Kalem tutabilir, ismini yazmayı deneyebilir. Bazı sayıları, kelimeleri kopya edip yazabilir.
- Bilişsel Gelişim
- Dikkat ve planlama becerileri gelişmeye devam eder.
- Büyülü şeylere olan inancı azalmaya başlar.
- On ya da daha fazla objeyi sayabilir.
- Dil Gelişimi
- Harflerin ve seslerin belli bir sistematiği olduğunu anlar.
- Dil bilgisi kurallarının çoğunu başarıyla kullanır. Gelecek zaman kullanabilir.
- Beş kelimeden fazla kelimeyle kurulmuş cümleler kurabilir.
- Sosyal ve Duygusal Gelişim
- Diğer insanların duygularını tahmin etme, yorumlama ve etkileme becerileri gelişir.
- Ahlakla ilişkilendirilebilecek birçok kural ve davranış edinmeye başlar.
- Arkadaşlarını memnun etmek ve onlar tarafından sevilmek ister.
- Cinselliğin farkına varır.
- Gerçekliği ve gerçek olmayanı birbirinden ayırabilir.
