Deney
Albert Bandura, Dorothea Ross ve Sheila A. Ross, Stanford Üniversitesi Anaokulu'ndaki 3-6 yaş arasındaki 36 erkek, 36 kız çocuğunu içeren bir deney örneklemi oluşturuyorlar. Deneyden önce, çocukları gözlemleyerek agresyon seviyelerini 5 puanlık bir skala üzerinden ölçüyorlar. Puanlayıcılar arası güvenilirliği sağlayabilmek için çocukların 51'ini iki farklı gözlemci birbirinden bağımsız olarak puanlıyor. Gözlemcilerin puanları karşılaştırıldığında güvenilirliğin yüksek ölçüde sağlandığı ve gözlemcilerin çocukların davranışları hakkında çok benzer görüşlerde olduğu bulunuyor. Bu noktada benzerliğin sağlanmış olması deneyin güvenilirliği açısından önem taşıyor. Bu puanlar göz önünde bulundurularak her grubun agresyon seviyesinin yakın olması sağlanıyor.
Laboratuvarda yürütülen bu deneyde 72 çocuk 3 ayrı gruba eşit sayıda ve kız erkek sayısı da eşit olacak şekilde bölünüyor. Bir gruba saldırgan rol model gösterilirken diğer bir gruba saldırgan olmayan rol model gösteriliyor. Son grup da kontrol grubu olarak tutuluyor. İlk gruptaki 6 kız çocuğu ve 6 erkek çocuğuna saldırgan kadın rol model ve 6 kız çocuğu ve 6 erkek çocuğuna saldırgan erkek rol model gösteriliyor. Bu rol modeller bir hacıyatmaza 10 dakika boyunca çeşitli saldırgan davranışlar (çekiçle vurmak, bağırıp havada savurmak gibi) sergiliyorlar. Diğer grupta ise 6 kız ve 6 erkek çocuğu saldırgan olmayan kadın rol modeli, kalan 6 kız ve 6 erkek çocuğu ise saldırgan olmayan erkek rol modeli 10 dakika boyunca izliyor. Saldırgan olmayan rol modeller, usulca ve nazikçe çeşitli oyuncaklarla oynayıp hacıyatmaza herhangi bir şekilde şiddet göstermiyor. Kalan 24 çocuğa ise herhangi bir rol model gösterilmiyor.
Sonrasında tüm çocuklar içlerinde güzel oyuncaklar olan odalara ayrı ayrı alınıyor. Çocuklar oyuncaklarla oynamaya başladıklarında bir araştırmacı gelip o oyuncakların kendisinin en sevdiği oyuncaklar olduğunu ve onları başka çocukların oynaması için ayırmaya karar verdiğini söylüyor. Bu şekilde çocuklarda hafif saldırganlık dürtüsü oluşturmayı amaçlıyorlar. Sonrasında çocukları başka bir odaya alıyorlar. Bu odada çay seti, pastel boyalar, üç peluş ayıcık ve plastik çiftlik hayvanları gibi şiddet unsuru içermeyen oyuncaklar; tokmak, delikli tahta, oyuncak tabanca gibi şiddet unsuru içeren oyuncaklar; yaklaşık 1 metre uzunluğunda bir hacıyatmaz ve gözlemcilerin çocukları izleyebilmesi için tek taraflı bir ayna bulunuyor.
Araştırma Ne Gösterdi?
Çocukların odada bulundukları 20 dakika süresince gösterdikleri davranışlar gözlemciler tarafından puanlanıyor. Çıkan sonuçlar ise şöyle: Saldırgan rol modelleri izleyen çocuklar diğer gruplardaki çocuklara göre daha fazla saldırgan davranışlar sergiliyor. Şiddetli modeli izleyen kız çocukları eğer model erkekse daha çok fiziksel şiddet uyguluyorlar, model kadınsa uyguladıkları sözel şiddet daha fazla oluyor. Erkek çocuklarında fiziksel şiddet davranışlarını taklit etme sıklığı kız çocuklarına göre daha fazla oluyor. Erkek çocuklarının hemcinsleri olan modelleri daha çok taklit etme eğiliminde oldukları bulunuyor ama kız çocukları için böyle bir sonuca varılmıyor. Çalışmanın sonuçları, Bandura'nın çocukların sosyal davranışlarını gözlem yoluyla başkalarından öğrendiğini savunan Sosyal Öğrenme Teorisi'ni destekliyor.
Not: Araştırma ilginizi çektiyse bu linki kullanarak ilgili videoları seyredebilirsiniz.
