Düzenleyen: Dr. Gizem Sürenkök
03 Ocak 2020
Okuma süresi: 5 dakika
Çocukların
oyun oynarken nasıl mutlu olduklarına birçoğunuz şahit olmuşsunuzdur. Aynı oyunu sizi hayrete düşürecek derecede sıkılmadan ve yorulmadan defalarca oynayabiliyorlar. Çocuk ve oyun arasındaki ilişki öylesine olağandır ki çoğu zaman bu ilişki üzerine kafa yormuyoruz ve bu durum çocuğun gelişiminde oldukça önemli bir payı olan oyunun önemini göz ardı etmemizle sonuçlanabiliyor.
Oyun, özellikle
dil becerileri henüz tam olarak gelişmemiş çocuklar için kendini ifade etme biçimlerinin başında geliyor, çünkü çocuklar oyunlar üzerinden aslında hislerini iletebiliyorlar. Yaşları büyüdükçe çocukların oyunlardan edindikleri de değişiyor. Çocuklar; oyuncaklarını paylaşmayı, sıralarını beklemeyi, lider ya da takip eden olmayı, kurallara uyabilmeyi oyunlar sırasında öğreniyorlar. Arkadaşlık kurmalarının en kolay ve en eğlenceli yolu biriyle oyun oynamaktır; çünkü oyunlar, çocukların özgüven kazanmasını,
sosyal, fiziksel ve bilişsel
becerilerinin gelişmesini, yaratıcılıklarının artmasını sağlıyor.
Bu yazımızda sizlere, çocuklar için bu kadar kritik olan oyun oynama zamanlarında onlarla ilgilenenlerin, bu anları çocuklar için daha faydalı ve eğlenceli hale getirmek adına yapabileceklerine değinmek istiyoruz. Sevgili ebeveynler, isterseniz çocuklarınızın 1 numaralı
oyun arkadaşı siz olabilirsiniz! İşte size oyun zamanlarını çocuğunuzun dünyayı keşfedebilmesi adına daha faydalı hale getirecek 6 ipucu:
- Çocuğunuzun yönlendirmelerini takip edin.
Çocuğunuza bir oyuncak ya da aktivite sunun ve daha sonra onunla ne yapacağına bakın. Sunduğunuz şey ile ilgilenmemiş olabilir, onda takılı kalmak yerine onun sizi yönlendirmesine ve ona uyum sağlamaya özen gösterin.
- Yavaş olun.
Çocuğunuza bir oyuncağın nasıl çalıştığını göstermek, ona bir şey öğretecek olmak sizi çok heyecanlandırıyor olabilir, fakat bunu her zaman yapmaktan kaçının. Başlangıç için oyunun ilk adımını siz atabilirsiniz, ama önemli olan onu denemesi için cesaretlendirmeniz. Ancak ona
gerektiği kadar yardımcı olarak onun yeni beceriler edinmesini sağlayabilirsiniz.
- Çocuğunuzun verdiği sinyalleri okumaya çalışın.
Çocuğunuz bir oyundan sıkıldığını ya da oyunun onu zorladığını konuşarak ifade edebilecek bir yaşta olmayabilir, fakat kendini ifade etmenin başka yollarını bulacaktır. Örneğin; ses tonunu, yüz ifadelerini ya da jestlerini kullanmak. Oyun oynarken bu sinyallere dikkat etmeniz, bir sorun olduğunda anlayabilmeniz konusunda size yardımcı olabilir.
- Oyun alanınızı kontrol edin.
Oyun oynadığınız alan çocuğunuz için yeterince güvenli mi? Alanda çok fazla dikkat dağıtan öge ya da çok fazla ses var mı? Bu alan çocuğunuzun ortamı keşfedebilmesi için yeterince güvenli mi? Çocuğunuzla birlikte yapmak istediğiniz aktivite için uygun bir alan mı? Oyuna başlamadan önce oyun oynayacağınız alanı kontrol etmek oyun sırasında oluşabilecek bir kazayı önlemesi adına önem taşıyor.
- Tekrarlamasına müsaade edin.
Her ne kadar bir şeyleri tekrar tekrar yapmak anne-baba için heyecan verici değilse de çocuklar için ilginç olabiliyor. Yeni karşılaştıkları şeylerin hepsi onlar için zorlu bir görev gibi geliyor ve bu görevde ustalaşmak için pratik yapma ihtiyacı duyuyorlar. Nihayet tek başlarına yapabildiklerinde ise yetkinliklerini, başarılı ve akıllı varlıklar olduklarını hissediyorlar. Bir şeyleri tek başlarına yapabildikçe yeni şeyler öğrenmek için olan istekleri de artıyor. Bu sebeple, bir dahaki sefere bir oyuncakla oynamaktan sıkıldığınızda o oyuncağı saklamadan önce kendinize tekrarlamanın ve pratik etmenin çocuğunuzun gelişimi açısından ne kadar önemli olduğunu hatırlatmayı deneyin.
- Oyunları ve oyun alanlarını çocuğunuzun ihtiyacını karşılayacak şekilde uyarlayın.
Özel ihtiyaçları olan bir çocuğun ebeveynleri olabilirsiniz. Sizin için oyun oynamak başlı başına bir zorlanma alanı olabilir. Yine de, bütün çocuklar oyunlar aracılığıyla öğreniyor ve oyun ortamı, çocuğun ihtiyaçlarına adapte edilebiliyor. Belli kriterleri dikkate almanız oyun zamanını çocuğunuz için eğlenceli, oyun ortamını da uygun bir hale getirmenize yardımcı olabilir.
- Yukarıda bahsettiğimiz gibi ilk olarak ortama dikkat edin. Çevrede çocuğunuzun rahat edeceğinden daha fazla ses ya da ışık var mı? Etrafta başka çocuklar var mı? Çocuğunuz bulunduğunuz ortamda rahat hissetmiyor görünüyorsa daha az uyaranın olduğu bir ortamı deneyebilirsiniz.
- Çocuğunuz yeniliklere nasıl tepki veriyor? Bazı çocuklar -özellikle özel ihtiyaçları olanlar- uyaranlardan kolayca etkilenebiliyorlar. Oyuna bir oyuncak ile başlayın ve yenilerini eklediğinizde çocuğunuzun ne tepkiler verdiğini görün. Bir oyuncağın çıkardığı ses ya da belli bir oyuncağa dokunmak onu tedirgin ediyor olabilir.
- Tıpkı tipik gelişim gösteren çocuklar gibi özel ihtiyaçları olan çocukların da arkadaşlık ilişkileri geliştirmesi, kurabilmesi çok önemli. Çocuğunuz için diğer çocuklarla bir arada olabileceği fırsatlar yaratmaya çalışın. Arkadaşlarıyla vakit geçirmek; bir çocuğun paylaşma, çatışma çözebilme, empati gibi sosyal becerileri geliştirebilmesinin ve okula hazır hissedebilmesinin önemli bir yolu.