Çocuklarla ilgilenen herkesin en çok zorlandığı konulardan biri çocukların istenmeyen davranışları ve bu davranışlara nasıl bir tepki verilmesi gerektiği oluyor. Bazıları, çocuk istenmeyen bir davranışta bulunduğunda çocuğa ceza vermeyi tercih etse de uzmanlar cezanın davranış değişimi için etkili olmadığını savunuyor. Çocuk istenen davranışlar sergilediğinde o davranışların yüceltilmesi, çocuğu istenmeyen davranışlardan uzaklaştırıyor.
Davranış değişiminde üç şeyin önemli olduğu görülüyor: davranışın öncesi, kendisi ve sonucu. Öncelikle davranışların gerçekleşmesine neyin sebep olduğuna bakmak, davranışın değişmesinde stratejik bir rol oynuyor. Örneğin, çocuğunuz çok sık kollarını bağlayıp size "hayır" diyor olabilir. Bunun öncesinde ondan istediğiniz şeyi ona nasıl dile getirdiğiniz önem arz ediyor. Eğer bu davranışın öncesinde "Yapacaksın çünkü ben öyle söylüyorum." ya da "şimdi dediğimi yapsan iyi olur yoksa zorla yaptırmak zorunda kalacağım." şeklinde şeyler söylüyorsanız bu davranışın gerçekleşmesi çok da şaşırtıcı değil. Bunun yerine isteklerinizi sakin bir ses tonuyla kibar şekilde dile getiriyorsanız ve çocuğa seçenekler sunuyorsanız karşılığında daha uyumlu tepkiler alabilirsiniz. Üstelik sunduğunuz seçeneklerin gerçekten seçenek olması da gerekmiyor. "Hadi üstüne ceketini giy, dışarı çıkacağız. Tamam mı?" şeklinde cümleler kurduğunuzda karşınızdaki kişinin gerçek bir seçim yapması gerekmese de başka bir seçeneği varmış gibi hissetmesi kendisinden istenen davranışa uyum gösterme olasılığını artırıyor.
Davranışın kendisine gelecek olursak eğer çocuğunuz istediğiniz bir davranış gerçekleştiriyorsa gururunu okşayacak şekilde davranmanız ve bunu yaparken spesifik olarak hangi davranışını övdüğünüzü söylemeniz gerekiyor. Eğer çocuğunuzun istenmeyen davranışları kendini yere atmak ya da size vurmak gibi sizi çok zor durumda bırakacak şekilde ise şimdi anlatacağımız oyun ile duruma müdahale edebilirsiniz.
Çocuğunuza bir oyun oynayacağınızı ve bu oyunda ona gerçekte yapabileceği bir şeyi yapamayacağını söyleyeceğinizi anlatın. Bunu duyunca istediği gibi bağırıp çağırıp tepki gösterebileceğini söyleyin ama en çok istemediğiniz size vurma ve yere yatma davranışını yapmamasını rica edin. Açıklamalarınız bitince oyuna başladığınızı belirtin ve "Bu akşam hiçbir şey izleyemezsin." benzeri bir cümle söyleyin. Ardından ona bunun gerçek olmadığını tekrarlayın ve kuralları bir kez daha hatırlatın. Çocuğunuz istenmeyen davranışları kestiğinde onu yüreklendirecek övgülerde bulunmayı unutmayın. Bu şekilde oyunları bir süre boyunca günde bir ya da iki kez oynayarak çocuğunuzun yeni davranışları pratik etmesini sağlayabilir ve davranış alışkanlıklarını değiştirebilirsiniz.
Ondan sonra gerçekleşen ve oyun olmayan öfke krizinde çocuğunuzun istenmeyen davranışları azaldıysa "Gördün mü? Oyun bile oynamıyorduk ama yine de kimseye vurmadın ya da yere yatmadın. Seninle gurur duyuyorum." diyebilirsiniz. Bu değişimi gözlemlemenizin ardından birkaç sefer daha oyunu devam ettirebilirsiniz ancak bir süre sonra oyuna gerek kalmadığını gözlemleyeceksiniz. Bu değişim genellikle 1-3 hafta sürebiliyor.
Bu yöntem dışında davranış değişimi gözlemlemek için çocuğa ceza vermek yerine ona istenen davranışları örneklemek önemli oluyor. Çocuğun sebze yemesi istenirken sofrada başka sebze yiyen kimse olmadığında onun da sebze yemesi zorlaşıyor. Aynı şekilde çocuğunuzun size ve başkalarına nasıl şefkatle ve anlayışla davranmasını istiyorsanız sizin de ona şefkat ve anlayışla davranmanız gerekiyor. Çocuklar kendilerine bağırıldığında, ceza verildiğinde, psikolojik ve/veya fiziksel şiddet uygulandığında agresif davranmayı öğreniyorlar. Kulağa masummuş gibi gelen, çocuğa odasına ya da evin belli bir yerine gitmesini söyleme cezası da çocuğa kendini terk edilmiş hissettirebiliyor. Çocuktan tek başına yaptıklarını düşünmesi istendiğinde çocuk, kendisini büyük ve korkunç duygularla yalnız kalmış hissedebiliyor. Oysa ki aslında böyle zamanlar, çocukların güvendikleri ve kendilerini rahatlatabilecek insanlara en çok ihtiyaç duydukları zamanlar oluyor. Bunun yerine istenmeyen davranışlar sergiledikleri zamanlarda, çocuklara kendilerini güvende hissedebilecekleri sıcak bir ortam sağlamak ve onları bu davranışı sergilemeye iten duygularıyla baş etmelerine izin vermek gerekiyor. Bu sırada kendi duygularınızı düzenleyebilmek için çaba sarf etmeniz, çocuğunuzun neler hissettiğini anlamaya çalışmanız ve öğrenebilmeleri için ona destek olmanız çocuğunuz için yapabileceğiniz en iyi şey olacaktır.