Olumlu Ebeveynlik

Pelin Gömleksiz

Pelin Gömleksiz

Olumlu Ebeveynlik

Mother and Child - Gustav Klimt

Mother and Child - Gustav Klimt

Olumlu ebeveynlik genel hatlarıyla ebeveynlerin çocuğa şefkat, ilgi ve koruma göstermesi, çocuğun isteklerini anlayıp cevap verebilmesi, olumlu davranışlarını fark edip teşvik etmesi, tutarsızlıktan ve katı bir disiplin uygulamaktan kaçınması olarak tanımlanıyor. Olumlu ebeveynlik, İngilizce'de parental warmth olarak geçen, "sıcaklık" diye çevirebileceğimiz yaklaşma biçimini de içeriyor. Ebeveyn-çocuk ilişkisi bağlamında düşündüğümüzde sıcaklık kavramı; destekleyici olmak, sevgi gösterebilmek ve çocuğun ihtiyaçlarına duyarlı olmak gibi davranışlara karşılık geliyor. Ebeveynliğin sıcaklık boyutunun birçok faktöre bağlı olduğu biliniyor. Örneğin ebeveynin kendi mizacı (nevrotiklik seviyesinin düşük ya da yüksek olması gibi), ruh sağlığı ve ebeveynlerin birbirleriyle kurduğu ilişkinin de sevgi dolu ve destekleyici olması gibi faktörler önem taşıyor. Sıcaklık gösterebilen ebeveynler, çocuğun sosyal davranışlarında kısıtlayıcı değil, teşvik edici bir rol oynuyor. Ebeveyn teşvik edici olduğunda çocuk, kendi davranışı üzerinde kontrolü olduğunu anlıyor ve bulunduğu ortama güven duymayı öğreniyor.
relate-banner

Olumlu ebeveynlik çocuğun gelişimi açısından birçok olumlu sonuçla ilişkilendiriliyor. Çocuğun daha yüksek okul performansı ve daha az davranış problemi göstermesi, madde kullanma ihtimalinin daha düşük olması, daha iyi bir ruh sağlığına ve daha olumlu bir benlik algısına sahip olması ile olumlu ebeveynlik arasında bir ilişki olduğu düşünülüyor. 2008 yılında yürütülen bir meta-analiz çalışması, bir olumlu ebeveynlik geliştirme programının (Triple P) anne-babaların ebeveynlik becerilerinde olumlu etkilerle sonuçlandığını buluyor. Bu programa göre olumlu ebeveynlik göstermenin belli yolları bulunuyor:

  1. Çocuklar ebeveynlerinin yaptığı her hareketi dikkatlice izliyorlar ve olaylar karşısında nasıl davranmaları gerektiğini de bu davranışlara bakarak öğreniyorlar. Buna göre, örneğin çocuğunuzun paylaşımcı bir insan olmasını istiyorsanız bu davranışı kendi hayatınızda uygulamalı ve bunu ona göstermelisiniz.
  2. Oyun; çocuğun bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimindeki en önemli unsurlardan biri ve çocuk ile ebeveyn arasındaki iletişimi güçlendiren en önemli ögelerden biri. Evdeki vakitleri hikayeler anlatarak, o hikayeleri canlandırarak, puzzle yaparak ya da masa oyunları oynayarak geçirmek çocuğun gelişimi için oldukça yararlı oluyor.
  3. Arkadaşlık kurmak ve bu arkadaşlıkları sürdürmek; çocuğun sosyal becerilerini, duygusal ve bilişsel zekasını geliştiriyor. Parkta arkadaşlarıyla geçirdiği birkaç saat ile çocuğunuza dünya ile iletişime geçme şansı vermiş oluyorsunuz.
  4. Çocuğunuzla yakın bir ilişki kurduğunuzda size güvenirken kendisini rahat hissediyor. Bu ilişkiyi sürdürebilmenin yollarından biri de sizinle konuşmaya geldiğinde onu aktif olarak dinlemek ve soru sorması için cesaretlendirmek. Böylece şimdi ya da gelecekte herhangi bir konu hakkında konuşmak için rahatlıkla sizin yanınıza gelebilecektir.
  5. Çocuklar sizin kendinizle ve eşinizle olan ilişkinizden bir hayli etkileniyorlar. Siz fark etmeseniz dahi o sizin birbirinize nasıl davrandığınızı fark ediyor ve birbirinize davranma biçiminiz onun gelişimini etkiliyor.
Yapılan araştırmalar, özellikle bebeklik ve ergenlik dönemlerinde - yani beynimizin gelişme ve değişebilme yeteneğinin en yüksek olduğu dönemlerde- olumlu ebeveynlik davranışlarının belirgin bilişsel, davranışsal ya da psikolojik değişiklikler yarattığını gösteriyor. Ebeveynleri tarafından tutarlı bir şekilde ilgi, sevecenlik ve ihtiyaç halinde duyarlılık gören çocuklar hayatta çok daha başarılı bir şekilde ilerlerken daha agresif ve olumsuz davranan ebeveynlerin çocuklarının beyin yapılarında olumsuz değişiklikler oluyor. Örneğin; aşağılanmak beyin tarafından benliğe bir tehdit olarak algılandığı için bu aşağılama özellikle ebeveynlerden geldiğinde beynin duygularla ilgili kısmı fazla uyarılıyor. Bu aşırı uyarılma, kişinin duygularını kontrol etmekte ya da olumsuz olaylara başa çıkmakta zorlanması ile sonuçlanıyor. Olumlu bir ortamda yetişen çocukların olumlu olaylardan zevk almasının ve öğrenmesinin de olumsuz bir ortamda yetişen çocuklara kıyasla daha iyi olduğu bulunuyor.

Çocuklara şefkat, sevgi ve özen göstermek; onları daha iyi, daha mutlu ve daha başarılı yetişkinler haline getiriyor. Aşırı disiplin göstermek veya çocuğun her davranışını kontrol etmeye çalışmak genellikle olumsuzlukla sonuçlanıyor. Çocuğun bir ihtiyacı olduğunu hızla fark etmek, bu ihtiyacın nereden kaynaklandığını bulmak ve bu ihtiyacı sevgiyle ve şefkatle karşılamak gerekiyor.

[1] Darling, N., & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487-496.
[2] Kendler, K. S., Sham, P. C., & MacLean, C. J. (1997). The determinants of parenting: an epidemiological, multi-informant, retrospective study. Psychological Medicine, 27, 549-563.
[3] Hoffman, M. L. (1982). Affect and moral development. New Directions for Child Development, 16, 83-103.
[4] Amato, P. R., & Fowler, F. (2002). Parenting practices, child adjustment, and family diversity. Journal of Marriage and Family, 64, 703-716.
[5] Nowak, C., & Heinrichs, N. (2008). A comprehensive meta-analysis of Triple P-Positive Parenting Program using hierarchical linear modeling: effectiveness and moderating variables. Clinical child and family psychology review, 11(3), 114-144.
[6] Whittle, S., Simmons, J. G., Dennison, M., Vijayakumar, N., Schwartz, O., Yap, M. B. H., . . . & Allen, N. B. (2014). Positive parenting predicts the development of adolescent brain structure: A longitudinal study. Developmental Cognitive Neuroscience, 8, 7-17.

Benzer yazılar

Sahara Novotna - Willing To Take Risks

Riskten Kaçınmanın Riski: Konfor Alanlarımız

Siz de konfor alanınızdan çıkmakta zorlanıyor ve bir türlü risk alamıyorsanız bu yazıdan ilham alabilirsiniz!
Deseos - William Sergeant Kendall (1892)

Destek İstemekte Neden Bu Kadar Zorlanıyoruz?

Destek almak zayıflık mıdır? Profesyonel destek alırsak toplumdan dışlanır mıyız? Kimlerden destek isteriz? Ya aradığımız desteği alamazsak?

Yaşam Enerjimizi Tüketen Bazı Davranışlarımız

Sıkça başvurduğumuz bazı davranışlarımız aslında enerjimizi alıp götürüyor. Sizin için bu davranışları listeledik.
burn with desire - Billy Dinh (2020)

Terapiye Gitmeniz Gerektiğini Gösteren 9 İşaret

Terapiye gitmeli miyim? Ne zaman terapiye başlamalıyım? Bu soruları bazen hepimiz kendimize soruyoruz. Cevap bulmanıza yardımcı olacak işaretleri yazdık!
Vampire - Edvard Munch

Ait Hissetmenin Özlemini Duyuyor Musunuz?

Ait olma hissine, sahip olduğumuz her ilişki içinde ihtiyaç duyuyoruz. Bu yazımızda aidiyet hissinin yaşamımızdaki yerinden bahsediyoruz.
Summer Reveries- Claudia Verciani

3-5 Yaş Arası Çocuklarda Sosyo-Duygusal Gelişim

3-5 yaşları arasında çocuğunuzda bağımsızlık, arkadaşlık, farkındalık gibi birçok farklı alanda değişim yaşanır. Bu süreçte neler yaşandığını inceleyelim.

İlişkinizde Bu 5 Davranışı Göstermeyi Bırakın!

İstemeden yaptığınız bazı davranışlar ilişkinize zarar veriyor olabilir mi? Bu yazımızda ilişkilerinizde uyguluyorsanız gözden geçirmenizin iyi olacağı 5 davranıştan bahsettik.

Yanıldığımız 7 Durum

Başkalarının duygu ve düşüncelerini okumakta çoğu zaman düşündüğümüz kadar iyi değiliz. İşte sosyal etkileşimleri karmaşık bir labirent haline getirebilecek en yaygın düşünce hatalarından bazıları.
Menstruation on The Rocks- Brian Sims

Regl Nedir?

Regl olmak ayıp ya da gizlenecek bir durum değil. Peki regl çocuklarla nasıl konuşulmalı?
Untitled- Thomas Rousset

Çocukları Anlamak İçin Kitap Önerileri

Çocukların dünyası yetişkinlerin dünyasından çok farklı. Onları daha iyi anlamanızı sağlayacak kitapları sizin için derledik!

footer