Boşanmak hem ebeveynler hem de çocuklar için önemli bir dönüm noktası oluyor. Kimi zaman sırf çocuk var diye sağlıksız bir ilişkiye devam ediliyor, kimi zaman çocuğun boşanma sürecinden kötü etkileneceği düşünülüyor. Bu süreç ebeveynler için hem partnerden ayrılmanın verdiği acıyı hem de çocuk için duydukları endişeyi beraberinde getiriyor. Boşanmak, çiftleri ve çocukları gerçekte nasıl etkiliyor?


Araştırmalar, ebeveynleri boşanan çocukların çoğunun ilk aşamada zorluklar yaşasa da uzun vadede adaptasyon problemleri yaşamadığını gösteriyor. İlk aşamada çocuklar normale kıyasla daha gergin ve sinirli olabiliyorlar. Ayrıca bu geçiş döneminde çocukların akademik başarılarında düşüş, davranışsal ve duygusal problemlerinde ve sağlık problemlerinde de artış gözlemlenebiliyor. Bu problemler ve gergin ruh hali çoğu çocukta zaman içinde azalarak yok oluyor. Öte yandan, ebeveynleri boşanan çocukların bazıları yetişkinlik dönemlerini dahi etkileyen sorunlarla karşılaşabiliyor. Bu kişiler ileride yakın ilişkiler kurmakta ve devam ettirmekte zorluklar yaşayabiliyor. Buna ek olarak ebeveynleri boşanmış olan kişilerle yapılan bir çalışma bu kişilerin kendi evliliklerinin de boşanma ile biteceğini düşündüklerini ortaya koyuyor.

Peki bu süreç ebeveynleri nasıl etkiliyor? Boşanmak aslında göründüğü gibi tek bir eylemden oluşan bir süreç değil. Genellikle çiftler boşanmadan aylar ve hatta yıllar önce problemler yaşamaya başlıyor. Boşanmaya giden yol uzun ve meşakkatli olabiliyor. Araştırmalar, boşanan çiftlerde depresyon riskinin arttığını gösteriyor. Bu çiftlerde strese bağlı kalp rahatsızlıklarında, sindirim sistemi ve uyku bozukluklarında önemli bir artış oluyor. Bu durum boşanmanın hem olumsuz durumları beraberinde getirmesinden hem de evliliğin getirdiği duygusal ya da ekonomik destek gibi olumlu durumların ortadan kalkmasından kaynaklanıyor. Öte yandan, kişilerin boşanmadan sonra yaşadıkları zorluklar boşanmaya yükledikleri anlama da bağlı oluyor. Eğer kişi boşanmayı büyük bir trajedi ve başarısızlık olarak görüyorsa o kişinin boşanma sonrasında sorunlarla karşılaşma ihtimali de artıyor. Ancak eğer bir kişi boşanmayı yeni bir başlangıç için fırsat olarak görüyorsa problem yaşama ihtimali azalıyor.

Çocukların ve ebeveynlerin yaşadığı problemler birbiriyle yakından ilişkili. Çocuğun boşanma sürecine ve yeni aile yapısına adapte olabilmesi aslında ebeveynlerin bu sürece ne kadar adapte olabildiklerine bağlı. Eğer çocuğun bakımını üstlenen ebeveyn genel olarak üzgün, kızgın veya gergin ise bu duygular çocuğa da geçebiliyor. Bu durum ayrıca ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına olan duyarlılığını da olumsuz etkileyebiliyor. Yapılan bir araştırma, ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına karşı duyarlı ve hassas olmasının boşanma sürecinde çocuğun duygusal ve davranışsal gelişiminde en önemli etken olduğunu söylüyor. Aynı araştırma boşanmadan sonra kurulan aile ortamının daha az destekleyici ve daha az hassas olmasının çocuklarda daha fazla davranış problemine sebep olduğunu gösteriyor. Uzmanlar bu durumda çocuğun çok fazla değişikliği aynı anda yaşamaması için yaşanan mahallenin, çevrenin ve gidilen okulun değiştirilmemesini öneriyor.

Peki ebeveynler çocuğun bu süreçten daha az etkilenmesi için neler yapabilirler? Arizona State Üniversitesi'nden Dr. Sharlene Wolchik'in yürüttüğü bir çalışma, çocukların bu süreci en az sorunla atlatması konusunda şu 6 yöntemin etkili olduğunu gösteriyor:

1. Çocuğu çatışmadan uzak tutmak

Ebeveynler arasında yaşanan çatışmaya çocukların tanık olması onları en olumsuz etkileyen faktörlerden biri oluyor. Bu sebeple çocuk yakınlardayken ebeveynlerin tartışmaya girmemesi tavsiye ediliyor.

2. Çocuğu arada bırakmamak

Bazen ebeveynler çocuklardan diğer partnere bazı mesajlar iletmesini isteyebiliyorlar. Bu istek bazen masum gibi dursa da her iki ebeveyn tarafından aynı şekilde yorumlanmayabiliyor ve her iki partner de çocuğu "kendi tarafına" çekmeye çalışabiliyor. Bu yüzden çocuğa, karşı tarafla ilgili herhangi bir mesaj vermemek, hatta herhangi bir yorum yapmamak bu aşamada önemli hale geliyor. Çünkü böyle bir durumda çocuk kendisini iki ebeveyn arasında kalmış hissediyor.

3. Destekleyici olmak

Ebeveynlerin çocuklarıyla boşanma sürecinin ne anlama geldiğini ve bu durumun onlara neler hissettirdiğini açıkça konuşmaları gerekiyor. Ebeveynin çocuğa hissettiklerini sorması, çocuğa kendisini değerli hissettiriyor. Aynı zamanda ebeveynin çocukla daha çok kaliteli zaman geçirmesi de daha önemli bir durum haline geliyor. Sadece fiziksel olarak onun yanında bulunmaktansa çocuğun yapmak istediği etkinlikleri birlikte yapmak çocuğa bu süreçte önemli bir destek sağlıyor.

4. Planlama yapmak

Boşanma süreciyle ev hayatında birçok değişiklik yaşanıyor. Çocukla bu değişiklikleri açıkça konuşmak ve neyin aynı kalacağını, neyin değişeceğini ona açıkça söylemek gerekiyor.

5. Kendine iyi bakmak

Ebeveynler önce kendileri iyi olmalı ki çocuk da iyi olabilsin! Eğer ebeveyn kendisini iyi hissetmiyorsa çocuğa karşı da hassas ve duyarlı olamıyor. Bu sebeple, ebeveynlerin önce kendi fiziksel ve duygusal sağlıklarına dikkat etmeleri gerekiyor.

6. Eski eş ile sağlıklı iletişim kurmak

Boşanan çiftlerin çocuk varsa iletişim kurmaya devam etmeleri büyük önem taşıyor. Bu noktada ebeveynlerin karşı tarafa saldırgan bir tutum sergilememeye özen göstermeleri gerekiyor. Eski konuları açıp gerginlik çıkarmaktansa o günün konularının konuşulması ve çocuk için bir araya gelindiğinin unutulmaması bu süreçte yardımcı olabiliyor.

Görüldüğü gibi boşanma beraberinde birçok değişikliği de beraberinde getiriyor. Bu hem çiftler hem de çocuklar için ne kadar zor bir tecrübe olsa da olumsuz etkilerini en aza indirmek ve bu süreci kısa sürede atlatmak için yapılabilecek çok şey var. Bu süreçte kişilerin kendi psikolojik sağlıklarını sağlam tutmaları da büyük önem taşıdığı için gerekli görülen durumlarda hem ebeveyn hem de çocuk için profesyonel bir psikolojik destekten yararlanılmasının önemini de vurgulamak istiyoruz.