Ön Yargıların Partner Seçimine Etkisi

Alperen Karaca

Alperen Karaca

Ön Yargıların Partner Seçimine Etkisi

Gideon Rubin - Couple

Gideon Rubin - Couple

Yeni bir ilişkiye başlarken temiz bir sayfa açmak sözünü sık sık kullanıyoruz. Peki zihnimiz bu sayfanın temiz olmasına ne kadar izin veriyor? Tüm yaşantılarımızın zihnimizde yer ettiğini ve bu deneyimlerin hayatımızın belirli noktalarında farklı etkilere yol açabildiğini biliyoruz. Geçmiş ilişkilerimiz de zihnimizde yer ederek gelecekteki seçimlerimizi etkileyebiliyor ve böylece yeni ilişkilerimize gerçekte olandan farklı bakış açıları ile yaklaşabiliyoruz.
relate-banner

Araştırmalara göre, geçmiş ilişkilerimiz potansiyel partnerlerimize dair sahip olduğumuz yargıları ve gelecekteki ilişkimizden beklentilerimizi büyük ölçüde etkiliyor. Bu yanılgılar forer etkisi, temel atıf hatası (fundamental attribution error), doğrulama yanlılığı (confirmation bias), olumsuzluk ön yargısı (negativity bias), batık maliyet yanılgısı (sunk cost fallacy) gibi belli başlıklarda toplanıyor. Örneğin, bir çalışmada çiftlere partnerlerinin yüzleri ve tanımadıkları bir yüzün birleştirilmesi ile elde edilen yapay yüzlere sahip hayali kişiler gösteriliyor. İlişkilerinden memnun olan kadınların partnerlerinin yüzüyle üretilen yüzlere sahip erkeklere karşı daha olumlu bir tavır sergiledikleri görülüyor. Fakat aynı durum erkeklerde ve ilişkilerinden memnun olmayan bireylerde gözlemlenmiyor. Sadece güzel anılar çağrıştıran bir yüzü bize hatırlattığı için hiç tanımadığımız bir insana karşı hislerimizin bu derece etkilenmesi de bize aslında ilk izlenimlerimize güvenmenin doğru olup olmadığını sorgulatıyor.

Benzer bir çalışmada da bağlanma stilinin ilişkiden ilişkiye nasıl aktarıldığına odaklanılıyor. Katılımcılar; bir tanesi önceki partnerlerine benzer, diğeri ise tamamen alakasız olan iki farklı kişi ile ayrı ayrı görüşmeler yapıyorlar. Bu görüşmelerde kişilerin eski partnerlerine benzeyen kişi ile kurdukları bağın daha çok kaygılı ancak daha az kaçıngan olduğu görülüyor. Bu kişiler, eski partnerleriyle bir benzerlik göstermeyen kişilerle olan görüşmelerde ise daha kaçıngan ama daha az kaygılı bir tutum sergiliyorlar. Yetişkin bağlanma kuramına göre insanlar geçmiş ilişkilerini gelecek ilişkilerine ışık tutan birer rehber olarak görebiliyorlar. Hayatımızda iz bırakmış insanlara benzettiğimiz kişilere karşı, eskiden tanıdığımız kişilerin bıraktıkları etki ile benzer yönde ön yargılar geliştirdiğimiz de birçok araştırmada gözlemleniyor. Üstelik bu benzerlikleri oluşturmak için gerçekten çok küçük noktaları referans alabiliyoruz ve çoğu zaman bunların kişisel özellikler olması bile gerekmiyor: "Deri ceket mi giyiyor?", "Konuşurken duraksıyor mu?", "O da mı mühendis?". Bu tarz minik ipuçları ile zihnimizde aslında elimizde bulunan bilgiden çok daha fazlasını üreterek kehanetler oluşturmaya meyilli olabiliyoruz. Ayrıca bu ipuçlarını dışarıdan birinin vermesindense kendimiz ürettiğimizde onlardan çok daha fazla etkileniyoruz. Bu tarz yanılgılar; geçmiş ilişkinin uzunluğu, kişinin hayatındaki etkisinin ne derece büyük olduğu ya da ilişkinin nasıl son bulduğundan bağımsız olarak görülüyor. Ancak çalışmaya katılan kişilerin ilk aşklarını kaybetme konusunda yaşadıkları kaygı tekrar gündeme geldiğinde kaygı seviyelerinin geçmiş ilişkilerinin oluşturduğu herhangi bir diğer kaygıdan çok daha yüksek olduğu gözlemleniyor.

Yeni partnerlerimize karşı ön yargılarımızı sadece geçmiş ilişkilerimiz oluşturmuyor; aile bireyleri ile kurduğumuz bağların ve yaşantılarımızın da bu konuda önemi büyük. Aile bireyleri ile olan ilişkilerimizde yaşadıklarımızı da gerçeğin önüne koyup kehanetler üretmek için kullanabiliyoruz. Yeni tanıştığımız kişiler ile aile bireyleri arasındaki bağlantılar bazı insanların daha çekingen olmalarına ve kaygı yaşamalarına sebebiyet verebiliyorken bazı insanlar ise ebeveynlerinin özelliklerini taşıyan partnerleri daha çekici bulabiliyorlar.

Aslında partner seçimlerimizde kendi tercihlerimize uygun partneri seçmektense partnerimizi kendimize uyduracak şekilde algılamaya daha yatkın olabiliyoruz. Karşımıza hep aynı tip insanlar çıkmasa da ya da ilişkilerimizin sonu hep aynı bitmese de zihnimiz durumu böyleymiş gibi algılayabiliyor. Bu yanılgılardan kurtulmak ya da gerçeği daha net görebilmek için de yanılgılardan uzak dış gözlerin, örneğin ön yargısız arkadaşlarımızın, görüşlerinden faydalanmak yararlı olabiliyor.

[1] Dwyer, C. (2018, September 07). 12 Common Biases That Affect How We Make Everyday Decisions. Psychology Today. Retrieved November 08, 2020, from https://www.psychologytoday.com/au/blog/thoughts-thinking/201809/12-common-biases-affect-how-we-make-everyday-decisions
[2] Günaydin, G., Zayas, V., Selcuk, E., & Hazan, C. (2012). I like you but I don't know why: Objective facial resemblance to significant others influences snap judgments. Journal of Experimental Social Psychology, 48(1), 350-353.
[3] Berk, M. S., & Andersen, S. M. (2000). The impact of past relationships on interpersonal behavior: Behavioral confirmation in the social-cognitive process of transference. Journal of Personality and Social Psychology, 79(4), 546-562.
[4] Brumbaugh, C. C., & Fraley, R. C. (2006). Transference and Attachment: How Do Attachment Patterns Get Carried Forward From One Relationship to the Next? Personality and Social Psychology Bulletin, 32(4), 552-560.
[5] Brumbaugh, C. C., & Fraley, R. C. (2007). Transference of attachment patterns: How important relationships influence feelings toward novel people. Personal Relationships, 14(4), 513-530[6] Ni, P. (2019, March 10). Do People Choose Romantic Partners Similar to Their Parent? Psychology Today. Retrieved November 08, 2020, from https://www.psychologytoday.com/us/blog/communication-success/201903/do-people-choose-romantic-partners-similar-their-parent

Benzer yazılar

Negro - Cristina Troufa

Tehdit ve Bakım Kaynağı Aynı İnsan Olduğunda - Düzensiz Bağlanma

Bağlanma stillerinin çok popüler olmayan ancak belki de anlaşılmaya en çok ihtiyaç duyan türü: düzensiz bağlanma. Detayları yazımızda.
The Meal - Alex Gross (2016)

Bağlanma Stilleri ve Ayrılık Sonrası Davranışlar

Eğer ayrılmayı isteyen ve ilişkiyi bitiren taraf biz değilsek ayrılık sonrası kısa dönemde davranışlarımızı neler belirler?
Last Night in Soho - Edgar Wright

Karanlık Nostalji: Last Night in Soho

Film, 1960’lı yılların Londra’sında nostaljik bir rüyanın ardındaki zehirli dünyayı anlatıyor. Geçmişin travmaları bugünü nasıl etkiliyor?
How being attached to you felt like sometimes - Laura Miclea

Kaygılı - Kaçıngan Birlikteliği Mümkün mü?

Yüksek seviyede bağlanma kaygısı ve kaçınması ilişkide belli sorunlarla ilişkilendiriliyor. Peki kaygılı ve kaçıngan bağlanan iki kişi bir ilişki sürdürebilir mi?
Seduction in Blues and Greens - Malcolm T. Liepke

Neden Ayrılamayız?

Neden bizi çok da mutlu etmeyen bir ilişkinin içinde kalmaya devam ederiz? Olumsuz deneyimlerimize rağmen niye ilişkiyi bitirmeyiz? Cevabı yazımızda!
Going Out - Fabienne Jenny Jacquet

Duygusal Zeka Nedir? - 2

Duygusal zeka ilişkilerimizi yakından etkiliyor. Duygusal zekanın nelerden etkilendiğini ve nasıl geliştirilebileceğini açıklıyoruz!

Partnerinize destek olamayacak kadar stresli misiniz?

Bazı faydaları olsa da genellikle stres hayatımızı ve ilişkilerimizi kötü etkiler. Stresle baş etmeye çalışmak enerjimizi zorlar, kaynaklarımızı tüketir ve partnerimize destek vermemize engel olabilir.
Submarine Filminden Bir Kesit

Aşkın 6 Mil Derinliğinde Su Üstünde Kalmanın Çabası: Submarine

Bozuk bir aile yapısı içinde, ergenliğin getirdiği karakter bunalımıyla uğraşan Oliver, ebeveynlerinin evliliklerini kurtarmaya çalışıyor.
Love - Liu Xiaodong

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar ve Romantik İlişkiler

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı olumsuz etkiliyor. Peki, ilişkiler bu etkileri azaltabiliyor mu?
Battersea, London- Niall McDiarmid (2017)

İlişkinde Kaygı Mı Duyuyorsun?

Arkadaşları beni sevecek mi? Onu çok mu bunalttım? Kaygılı biriyseniz bu düşüncelere yabancı değilsiniz. Gelin bunları yakından inceleyelim!

footer